11 Eylül 2016 Pazar

Yunan Mitolojisi: ZEUS




ZEUS


Zeus babası Kronos’u devirdikten sonra bütün dünyanın, yani tanrıların ve insanların hükümdarı olur. Yunan şehir-devletlerinde sözlerini yerine getirilmesini sağlayarak ve huzuru koruyarak ve huzuru koruyarak, düzenin ve adaletin belirlediği bir yönetim kurar. Kralların karalı sıfatıyla, hükümdarlığın koruyucusu işlevini görür. Ayrıca gökyüzü ve gök gürlemesi sayılır; dolayısıyla güç ve adaleti simgeleyen kartal dışındaki en önemli simgeleyen biri yıldırımdır.
Zeus’a özellikle Olympia ve yaşlı bir kâhinin yaşadığı Dodona kentlerinde tapılırdı. En yüce tanrı olmasına karşın, neredeyse insan nitelikleri taşıdığına, özellikle dişi cinsiyetine zaafı olduğuna inanılırdı. İkinci karısı tanrıça Hera’ı çileden çıkaracak şekilde, tanrıçalar, nymphalar ve ölümlü kadınlarla birçok gönül ilişkisi yaşar. Cinsel tatmin uğruna çoğu kez kendisini ve başkalarını farklı biçimlere dönüştürme yeteneğini kullanır. Boğa, ateş, yağmur, kartal ve kuğu birçok görünüme bürünür. Zeus’un Hera’san ve başka kadınlardan olan birçok çocuğu vardır; sözgelimi Apollonve Artemis bir Titan’ın kızı olan Leto’dan doğmuş oğullarıdır. Devler Savaşı sırasında Zeus iğdiş edilen Uranos’un kanından doğmuş Antikçağ canavarları karşısında yenilmekten, Miken kralının kızı Alkmene’den olan oğlu Herakles’in yardımıyla kurtulur.
Zeus’un doğuşunu ve iktidara gelişinin belli ayrıntıları Veda, ayrıca Babil ve Hitit tanrılarınınkine benzer; tanrılar arasındaki iktidar mücadelelerine İskandinavya gibi çok kuzeyde kalan yerlerde rastlanır.





 

Zeus’un Başa Geçişi

Titanlara karşı öncülük eden Zeus, zaferden sonra Olmypos ilahlarını başına geçer. Buna rağmen eşitlikçi bir yaklaşımı benimser ve dünya üzerindeki egemenliği erkek kardeşler Poseidon ve Hades’le eşit olarak paylaşır. Uç tanrının çektiği kura sonucunda, Poseidon denizlerin, Hades yer altı dünyasının, Zeus gökyüzünün hâkimi olur; yeryüzünü ise aralarında paylaşırlar. Zeus tanrıların kralı konumuyla Olympos Dağı’nda oturur, meclisler toplar, kararlar çıkarır ve yıldızlara düzen getirir.





Zeus’un Doğuşu

Zeus’un doğma vakti gelince, annesi Rhea önceki diğer çocuklarının başına geldiği gibi Kronos’ un onu yemesinden korktuğu için Girit’te kaçar. Ordaki nymphaların hizmet verdiği kuretlerin koruduğu bir mağarada Zeus’u dünyaya getirir. Nymphalar Zeus’u emzirirken, kuretler de Kronos’un ağlayan bebeğin çığlıklarını duymasın önlemek amacıyla mızraklarını kalkanlarını vurarak gürültü çıkarır. Böylece güvenliği sağlana Zeus daha sonra Gaia’nın himayesine girer. Girit’te gençlerin büyük tanrını doğuşunu kutlamak üzere gürültülü savaş dansları yapması geleneği yüzyıllar boyunca sürüştür.


İKİ KADER TESTİSİ

Zeus’un kadere ilişkin gücünün ve bilgisini en canlı göstergelerinden biri tahtının yanında durduğu söylenen iki testidir. İnsanoğlunun başına gelebilecek her türlü şeyi barındırdığına inanılan u testilerin birinde şanslı şeyler, diğerinde sıkıntılar vardır. Zeus bir kimsenin kaderini belirlerken her zaman bilgece tavrıyla her iki testini içindeki şeyleri karıştırır. Zeus’un iki testisiyle ilgili efsaneyi daha dokunaklı kılan şey, Homeros’un İlyada destanın son kitaplarını birinde büyük savaşçı Akhilleus’ın Troya kralı Priamoss’a anlattığı bir hikâye olarak karşımıza çıkar. Bir zamanlar en saygın hükümdarlardan biri olan Priamos, oğullarını hepsini troya Savaşı’nda kaybeder. Priamos’u Akhilleus’un çadırına götüren sebep, onurlu bir şekilde gömebilmek için oğlu Hektor’un ölüsünü vermesini rica etmektedir. Kaderin karışık niteliğinin bir başka örneği, en iyi dostunu kaybeden koca Akhilleus’un da kısa bir süre sonra canından olmasıdır.




ZEUS’UN EŞLERİ

Birçok sevgilisinin olmasına karşın, Zeus sadece iki kez evlenir. Zorla evlendiği ilk karısı dişi Titan Metis, ondan kaçmak için çeşitli kılıklara bürünür; ama Zeus sonunda onu tuzağa düşürür. Sonraki karış Hera evlilikte sadakat tanrıçası olduğundan, onun kaçamaklarıyla mücadele eder. Kıskançlığı dillere destandır.








EUROPA’YA TECAVÜZ

Zeus bir gün Europa adlı ölümlü bir kızı çiçek toplarken görür. Şehvetin ateşiyle kendisini bir boğaya dönüştürür ve ağiz dolusu çiğdemle kıza yaklaşır. Ardından onu kaçırıp giritt’te götürür ve orada onunla yatar. İkilinin üç çocuğu olur: likya kralı Sarpedon; öldükten sonra ölüler diyarında yargıç olan Rhadamanhus; Girit’in sonraki kralı Minos.





KUĞU KILIĞINDAKİ ZEUS

Zeus’un göz koyduğu bir başka kadın; Sparta kralı Tyndareos’un karısı Leda’dır. Hera’nın kıskanç bakışlarından kaçınmak için, bir kuğuya dönüşerek Leda’ yla yatar. Böylece bir yumurtadan Helen ve Polydeukes adlı iki çocuk dünyaya gelir. Çocukların Tyndareos’tan olan ölümlü kardeşi Klytaimnestra ve Helen daha sonra Sparta ve Miken’in kraliçeleri olarak Troya Savaşında önemli rol oynarken, kastor ve Polydeukes gökteki ikizler burcuna dönüşür.








İO VE ZEUS

Zeus karısı hera’nın rahibelerinden biri olan İo’ya âşık olur ve onunla yatar. Hera’nı kendisini sadakatsizlikle suçlamasından önce, İo’yu bir ineğe çevirir ve bir armağan olarak hera’ya geri verir. Hera yüz gözlü Argos’u İo’nun Başına bekçi diker; ama zeus’un gönderdiği Hermes bu canavarı öldürüp İo’yu kurtarır. Hera’nın bir atsineğini üstüne salarak eziyet çektirdiği İo deliye dönmüş halde kaçmak zorunda kalır. İyon Denizi’nin ve Boğaziçi’nin (Bosporus:”ineğin geçtiği yer”) adları birçok yeri dolaşan İo’dan alır.








   





Hiç yorum yok:

Yorum Gönder